12 Eylül 1980 askeri darbesini yapan generaller Kenan Evren ve Tahsin ?ahinkaya´nyn sanyk oldu?u davanyn 10. duru?masy ba?lady. Yasal haklary kendilerine hatyrlatylan sanyklar savunmalaryny yapmaya ba?lady. Kenan Evren, ´Bizim i?kence olaylaryyla ilgimiz yok´ dedi.
![]() ![]() ![]() |
21.11.2012 11:27 12 Eylül 1980 darbesiyle ilgili dönemin Genelkurmay Ba?kany ve 7. Cumhurba?kany Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutany emekli Orgeneral Tahsin ?ahinkaya hakkynda açylan davanyn 10. duru?masy Ankara 12. A?yr Ceza Mahkemesi´nde ba?lady.
Duru?maya müdahiller ile avukatlary ve sanyk Evren´in avukaty Bülent Hayri Acar katyldy. Sanyklar Evren ve ?ahinkaya duru?ma salonuna gelmedi. Ekrana sanyk Kenan Evren ile ?ahinkaya´nyn görüntüsü yansytyldy. Yki sany?yn da dünkü giysilerin aynysyny giydi?i görüldü. Telekonferans yöntemiyle ifade verecek olan sanyklaryn, dün kimlik tespiti yapylarak 82 sayfalyk iddianame okunmu?tu. Bugün ise sanyklara sorular yöneltilip cevaplary istenecek.
-Evren: Bizim i?kence olaylaryyla ilgimiz yok-
Mahkeme Ba?kany Süleyman Ynce, sanyklar Evren ve ?ahinkaya´ya yasal haklaryny okudu. Avukatlar yardymyyla savunma yapacaklaryny belirten Evren, Bizim bu i?kence olaylaryyla ilgimiz yok. dedi. ?ahinkaya da avukat e?li?inde savunma yapacaklaryny ifade etti.
-Avukatlar arasynda tarty?ma-
Avukat Fikret Babao?lu, sanyklaryn bir rehavet içinde oldu?unu söylemesi üzerine tarty?ma ya?andy. Evren´in avukaty, rehavetten kastynyn ne oldu?unu sert bir dille sordu. Bunun üzerine Babao?lu, Söz alarak konu?sun. Yanly? yapyyorsunuz. dedi. Evren´in avukaty Bülent Hayri Acar ise Senden akyl my alaca?ym? diye tepki gösterdi. Bu tarty?ma üzerine Mahkeme Ba?kany Süleyman Ynce, Babao?lu´ndan ses tonunu ayarlamasyny istedi. Acar, Rehavet içinde olma iddiasyny ?iddetle reddederim. Yapty?ymyz i?in bilincindeyiz. Bugüne kadar tutum, davrany?, yazyly ve sözlü açyklamalarla yeterince göstermi? oldu?umuzu umut ediyoruz. Dy?aryda uyarylmayy saygyyla kar?ylarym, ama burda asla kabul edemem. Olmamy? kabul ediyorum ancak bir daha olursa misliyle kar?ylyk veririm. ifadelerini kullandy. Avukat Babao?lu ise Olmu?tur diye kar?ylyk verdi. Devreye giren mahkeme ba?kany, avukat Babao?lu´nu uyardy.
SANIKLAR Y?KENCEDEN DE SORGULANSIN TALEBYNE RET
Müdahil avukatlary, sanyklaryn sistematik i?kenceden de sorgulanmasyny talep etti. Ancak sanyk avukaty Acar, müvekkilerinin darbeden yargylandy?yny, i?kencenin ayry bir konu oldu?unu ve iddianamede yer alan konulardan sorgulanmasy gerekti?ini vurgulady.
Görü?ü sorulan Cumhuriyet Savcysy Cemil Tu?tekin, sistematik i?kenceden sorgulanma talebinin reddedilmesini istedi.
Duru?maya kysa bir ara veren Mahkeme Ba?kany Süleyman Ynce, Yddianamede i?kence olaylary yany syra ba?ka olaylara da yer verildi?i, ancak i?kence ve bu olaylarda somut suç isnadynda bulunulmady?y, mahkememizin 6.4.2012 tarihli duru?masynda 14 nolu ara karary ile sanyklar hakkynda sistematik olarak i?kenceye neden olma ve ayryca duru?ma zabytlary ile yargylama a?amasynda mahkememize verilen dilekçelerde belirtilen suçlar yönünden suç duyurusunda bulunuldu?u hususu ve CMK 225. madde içeri?i dikkate alyndy?y talebin reddiyle iddianamede belirtilen suç ve sevk maddeleri yönünden sanyklaryn savunmasynyn alynmasyna karar verildi?ini açyklady. (Cihan)
SANIKLARIN BYRBYRYNY DUYMASININ ENGELLENMESY TALEBYNE RET
Müdahil avukatlary, savunmalaryn ayry ayry alynmasyny ve birbirlerinin söylediklerini duymalarynyn engellenmesini, aralarynda bir hiyerar?i bulundu?unu belirttiler. Sanyk Evren´in avukaty Bülent Hayri Acar ise müvekkillerinin böyle bir kaygy ta?ymady?yny, taleplerin reddedilmesini istedi. Mahkeme Ba?kany Süleyman Ynce, talebin reddedildi?ini açyklady.
YLAÇ ARASI
12 Eylül davasyna ili?kin duru?mada, Ystanbul´daki naip hakim, sanyk Tahsin ?ahinkaya´nyn ilaç almasy gerekti?ini söyledi. Mahkeme duru?maya kysa bir ara verdi.
ASTLIK-ÜSTLÜK YLY?KYSYNE GÖRE SAVUNMA
Müdahil avukatlardan Arif Ali Cangy, ´Sanyklar arasyndaki astlyk ve üstlük ili?kisi dikkate alyndy?ynda, sanyklaryn savunmasyna Ali Tahsin ?ahinkaya´dan ba?lanmasyny´ istedi. Mahkeme, talebi yerinde gördü?ünü tutana?a geçirdi.
SANIK TAHSYN ?AHYNKAYA´NIN SAVUNMASI
12 Eylül davasy sany?y Ali Tahsin ?ahinkaya, yazyly savunmasyny okudu. Sanyk Tahsin ?ahinkaya, savunmasyny yapmaya ba?lady. Milli Güvenlik Konseyi´nin asli kurucu iktidar oldu?unu dile getiren ?ahinkaya, Anayasal düzeni yeniden kurduklaryny ifade etti. Suç isnat ve yargylama gibi herhangi bir yetkinin olmady?yny belirten ?ahinkaya, sanyk syfatynyn hukuken kendisine verilmesinin mümkün olmady?yny savundu. Milli Güvenlik Konseyi üyesi oldu?unu ifade eden ?ahinkaya, muhataplarynyn büyük Türk milleti oldu?unu ileri sürdü. Milletten aldyklary güçle en do?ru olany o gün için yaptyklaryny anlatan ?ahinkaya, 12 Eylül müdahalesinin tarihte yerini aldy?yny, tarihi olaylary ancak tarihin yargylayaca?yny iddia etti. ?ahinkaya, Maalesef ortada açylmy? bir dava bulunmaktadyr. Yüksek mahkeme de görevini yapmaktadyr. Bunlaryn dy?ynda herhangi bir beyanda bulunmayaca?ym. Herhangi bir soruya da cevap vermeyece?im dedi.
?AHYNKAYA AVUKATLARIN SORULARINI YANITLAMADI
Müdahil avukatlardan Ömer Kavili, sanyklardan Ali Tahsin ?ahinkaya´ya bir dizi soru yöneltti. ?ahinkaya, sorulara yanyt vermeyece?ini bildirdi. Sorular soruldu?u syrada ?ahinkaya´nyn zaman zaman gözlerini kapatty?y dikkati çekti.
Sanyk avukaty Bülent Acar söz alarak, ´sany?yn özgür iradesiyle sorulary yanytlamayaca?yny bildirdi?ini´ ifade etti ve ´Sorulara cevap vermeyece?ini belirten, bunu ortaya koyan bir sany?a yönelik sorulara devam edilmesi demek, yasak sorgu usullerinin uygulanmasy demektir. Müvekkilime soru sorulmamasyny talep ediyorum´ dedi.
Avukat Kavili ise sorgu bütünlü?üne kary?ylmamasy yönünde ara karar verilmesini istedi. Talebi görü?en Mahkeme, müdahillerin sanyklara soru sormaya devam etmelerini kararla?tyrdy.
?ahinkaya´ya sorulan sorular ?u ?ekildeydi:
- Bireysel olarak bir darbe yapmanyn gerekti?ine ne zaman inandynyz? Bu kararynyzy kimlerle payla?tynyz? Darbe yapylmasy yönündeki karara hangi tarihli toplantyda, hangi komuta kademesiyle hangi komutanlarla karar verdiniz? Sizin dy?ynyzda kalan, yani emir komuta zinciri dy?yndaki TSK görevlilerince veya TSK dy?ynda bir silahly güç tarafyndan darbe yapylsaydy buna o dönemdeki tepkiniz ne olurdu?
- 12 Eylül askeri darbesinin yapylmasyyla birlikte önceden isimleri tespit edilen ki?ilerin bulunduklary yerden toplanmaya ba?landyklary dikkate alyndy?ynda bu ki?ilerin listeleri ne ?ekilde olu?turulmu?tur? Bunlar arasynda suç i?ledi?i iddia edilen ki?ilerin adresleri ve yerleri belli iken 12 Eylül 1980 öncesinde gözalty ve yakalama i?lemlerinin yapylmamasynyn nedeni nedir?
- Komuta kademesinde ´Darbeyi daha önce yapacaktyk, ancak olgunla?masyny bekledik´ ?eklinde gazetelere demeçler verildi?i dosya kapsamyndan anla?ylmaktadyr. Yddianamede anlatym olarak yer verilen 16 Mart Ystanbul Üniversitesi, 1 Mayys 1977 Taksim, Sivas, Çorum, Kahramanmara? olaylarynda birçok aydyn, yazar, gazeteci, ö?retim üyesinin katledilmesinin toplumda darbe beklentisi yaratty?y iddia edildi?i de dikkate alyndy?ynda, bu olaylara göz yumulmasy söz konusu mudur? Veya bu olaylaryn niteli?ine uygun müdahaleler yapylmy? mydyr?
- Hemen her fyrsatta, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardyndan verilen beyanatlarda çok kysa zamanda demokratik düzene geçi?i sa?lamanyn amaç edinildi?i ifade edildi?ine göre, askeri mahkemeler tarafyndan verilen idam kararlarynyn onaylanmasyny demokratik düzene geçi? sonrasynda milletin tercihleri ile olu?acak TBMM´ye byrakmak yerine Milli Güvenlik Konseyi eliyle yerine getirmenizin sebebi nedir?
- 12 Eylül askeri darbesi yapyldyktan sonra gözaltynda ölümler ya?anmy?, ba?ta Diyarbakyr ve Mamak cezaevlerinde i?kence sonucu ölümler olmu?tur. Bu olaylaryn engellenmesi için bir çaba gösterdiniz mi?
- 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yapylmasynda, ABD veya bir ba?ka ülkenin bilgisi veya onayy var mydyr?
?ahinkaya, her sorunun ardyndan, yanyt vermeyece?ini söyledi.
SANIK KENAN EVREN´YN SAVUNMASI
Sanyk ?ahinkaya´nyn savunmasynyn ardyndan Kenan Evren savunma yapmaya ba?lady. Savunmasyny yazyly olarak yapan Evren, sorulary ise yanytsyz byrakty.
Evren, 12 Eylül´ün ´kurucu iktidar´ harekaty oldu?unu ve yapyly? nedeninin bildiriyle Türk milletine açyklandy?yny söyledi. 12 Eylül harekatyny yapan Türk Silahly Kuvvetleri´nin üst komuta heyetinin, kurucu iktidar olarak Milli Güvenlik Konseyi´ni olu?turdu?unu kaydeden Evren, ´Milli Güvenlik Konseyi, kurucu iktidar olarak Anayasa´daki kanunlary çykarmy?, yeni anayasal düzeni olu?turmaya ba?lamy?tyr. Kurucu Meclis´in olu?turulmasy, yeni Anayasa´nyn yapylmasy ve halkoyuyla yürürlü?e konulmasyyla yeni anayasal düzen tamamlanmy?tyr´ diye konu?tu. Evren, ´kurucu iktidar olan Milli Güvenlik Konseyi´nin ba?kany ve devlet ba?kany oldu?unu´ belirterek, bu görevleri, TBMM´nin faaliyete geçti?i tarihe kadar sürdürdü?ünü, bu tarihten sonra 7. Cumhurba?kany olarak görevine devam etti?ini hatyrlatty.
Milli Güvenlik Konseyi´nin 1982 Anayasasy´yla hükme ba?lanmasynyn suç oldu?unun iddia edilemeyece?ini savunan Evren, ´Beni ve silah arkada?larymy, 12 Eylül ve sonrasyndaki tasarruflaryndan dolayy, yetkisini 1982 Anayasasy´ndan alan yargynyn suç isnat etme ve yargylama yetkisi bulunmamaktadyr´ dedi. Evren, ?öyle konu?tu:
´Kurucu iktidar olmayy, yani ihtilal yapmayy suç sayan bir kanun yoktur, olmasy da mümkün de?ildir. Biz ihtilal yaptyk, ihtilale te?ebbüs etmedik. Herkesin ihtilal ile ihtilale te?ebbüsün ayny ?ey olmady?yny bilmesi gerekir.
Ben, 12 Eylül harekatyny yapan Türk Silahly Kuvvetleri´nin Genelkurmay Ba?kany, Milli Güvenlik Konseyi Ba?kany ve Devlet Ba?kanyyym. Türkiye Cumhuriyeti´nin 7. Cumhurba?kanyyym. Ben, 12 Eylül harekatynyn hesabyny Türk milletine verdim. Bundan sonra beni tarih yargylar. 12 Eylül harekatyny herkes istedi?i gibi de?erlendirebilir. 12 Eylül ile ilgili beceriksiz siyasetçilerin söylemlerini geçen yyllar yalanlamaktadyr. Demokrasinin i?ledi?i yerde ihtilal olmaz. Siyasetçi beceriksizli?ini askere kapora edemez. Türk Silahly Kuvvetleri, iktidar olmanyn meraklysy de?ildir. 12 Eylül 1980´den bugüne kadar ya?ananlaryn bir daha ya?anmamasy bunu göstermektedir. Ülkenin o tarihteki ve öncesindeki durumunu büyük Türk milleti bilmektedir. Büyük Türk milleti o olaylara layyk de?ildi. Biz o gün do?ru olany yaptyk. Bugün de olsa ayny ?ekilde ihtilal yapardyk.
Tabii ki adli yargy mensuplary ve yüksek mahkeme görevini yapmaktadyr. Yukarydaki açyklamalarymla birlikte söyleyece?im bunlardyr. Benim görevim bunlara yardymcy olmaktyr.
Sanyk olmady?ymy yukaryda açyklamy?tym. Bu beyanymyn dy?ynda ba?kaca bir beyanda bulunmayaca?ym. Mahkeme sorularyna cevap vermeyece?im. Kusura bakmayynyz.´
Evren, ´Ankara Cumhuriyet Ba?savcyly?y´nca alynan ifadenizi tekrarlyyor musunuz´ sorusu üzerine, ´Ne vermi?im orada?´ dedi. Evren´e bunun üzerine, soru?turma a?amasynda verdi?i beyanlary anymsatyldy. Evren, bu beyanlary tekrarlady?yny bildirdi. Evren, savunmasynyn ardyndan sa?lyk kontrolünde geçirildi.
Kenan Evren´in savunmasyndan satyr ba?lary:
* Ben kurucu iktidar olan MGK´nyn ba?kanyydym.
* 12 Eylül komuta zinciri içinde yapyldy
* Yapyly? nedeni Türk milletine bildiri ile açyklandy. Ben cumhurba?kanyyym. 12 Eylül´ün hesabyny millete verdim.
* Mahkemeniz bizi yargylayamaz. Biz kurucu iktidarynyz
* Yhtilale te?ebbüs etmedik, yaptyk
* Yhtilal yapmayy suç sayan bir kanun yok
* Demokrasinin oldu?u yerde ihtilal olmaz
* Siyasiler beceriksizliklerini askere fatura edemez
* Bugün olsa ayny ?ekilde ihtilal yapardyk.
* TSK iktidar olmanyn meraklysy de?ildir
* Mahkemenizin sorularyna yanyt vermeyece?im
* Ülke o günkü olaylara layyk de?ildi, gerekeni yaptyk
* Beni ancak tarih yargylar
* Görevim mahkemeye yardymcy olmakty, sanyk de?ilim.
* Savcylykta verdi?im ifadeyi tekrarlyyorum. Sorularynyza cevap vermeyece?im.
* Yaptyklarymyz suç de?ildi, pi?man de?ilim.
* Adaletli olsun diye bir sa?dan bir soldan astyk demedim. Adaletli karar verilmesini kastettim
* Harekat planynyn talimatyny Haydar Saltuk verdi...
* Darbe planyny 1. Ordu Komutany Necdet Üru? hazyrlady
´BYR SA?DAN BYR SOLDAN ASTIK, ADALET OLSUN DYYE´
22.11.2012 09:54 12 Eylül davasynyn 10. duru?masyyla ilgili bazy ayryntylar da ortaya çykty. Buna göre, Ankara 12. A?yr Ceza Mahkemesi Ba?kany Süleyman Ynce, savunmasyny yapan Kenan Evren´e bir dizi soru yöneltti. ?Yapty?ynyz birçok konu?mada, birçok sivilin size gelerek, ´Neden yönetime el koymuyorsunuz´ dedi?iniz bilinmektedir. Sizi darbeye yönlendiren sivilleri sayar mysynyz?? sorusuna Evren, ?Bunlary hatyrlyyorum, ama isimlerini bilmiyorum.? kar?yly?yny verdi. ?Katyldy?ynyz bir programda, adaletli olsun diye ´Bir sa?dan bir soldan astyk´ ?eklinde bir cümle kurdunuz. Bunu ne amaçla söylediniz?? sorusuna ise, ?Söyledim. Sa?da olanlar var, solda olanlar var. Yalnyz sa?dakileri verip de idam ettirip, bir sa?dan, bir soldan... Bununla hiçbir tarafy tutmady?ymyzy, bitaraf oldu?umuzu anlatmak istedik.? cevabyny verdi. Bu syrada mahkemede bulunanlardan bazylary, ?Ondan sonra da ´insanym´ diye ya?yyorsunuz, de?il mi?? diye tepki gösterdi.
Mahkeme Ba?kany Ynce´nin, ´Bayrak Harekat Direktifini´ hatyrlatarak, ?Bu belgeden haberdar mysynyz? Bunu Necdet Üru? mu hazyrlady?? sorusuna da Kenan Evren, ?Ben bir ?ey hatyrlamyyorum. Ancak Bayrak Harekat Direktifi hazyrlandy?ynda Necdet Üru? 1. Ordu komutanyydy.? dedi. Evren, ?Sizin direktifinizle mi hazyrlandy?? sorusunu cevaplarken aradan geçen zamany kary?tyrarak, ?Hatyrlamyyorum, aradan 20 yyl geçti.? ifadesini kullandy. ?Bayrak Harekat Plany sizin onayynyzdan geçti mi?? sorusunu, ?Hatyrlamyyorum, kendisine (Necdet Üru?) sormak lazym.? ?eklinde cevaplayan Evren, ?Plandan ne zaman haberiniz oldu?? sorusuna ?u kar?yly?y verdi: ?Bayrak Harekat Direktifi´ni Necdet Üru? hazyrlamy?tyr. Ona bu talimat, Genelkurmay Ba?kanly?y Kurmay Ba?kany Ali Haydar Saltyk tarafyndan verilmi?tir. Haydar Saltyk benim yerime birçok belgeyi imzalama yetkisine sahipti. Bu belge yönünden de gerekli imzayy o atmy? olabilir.?
CUMHURBA?KANI KORUTÜRK´E VERYLEN MEKTUP
EVREN: MUHTIRAYDI, ?AHYNKAYA: DE?YLDY
Evren, dönemin Cumhurba?kany Fahri Korutürk´e verilen uyary mektubuna ili?kin soruya da, ?Bizim Cumhurba?kany´na verdi?imiz muhtyradyr.? cevabyny verdi. Tahsin ?ahinkaya ise, ?O dönemki nazik durumu cumhurba?kanyna bildirmek için hazyrlanmy? belgedir. Muhtyra olarak de?erlendirmiyorum.? cevabyny verdi. Kenan Evren, mahkeme ba?kanynyn di?er sorularyny ise cevapsyz byrakty. Ardyndan celse sona erdi. Duru?ma yaryn kaldy?y yerden devam edecek. (Metin Arslan, Yzzettin Çiçek / Zaman)
(21 Kasym 2012), son güncel.: (22 Kasym 2012)
HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN
HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER:
12 Eylül soru?turma ve davasyyla ilgili man?etlerimiz
Fla?!!! 12 Eylül iddianamesine kabul
12 Eylül iddianamesini okumak/indirmek için tyklayyn
Fla?!!! 12 Eylül´e soru?turma açyldy.. Dosya no: 2010/605